CHRZEŚCIJAŃSKIE KORZENIE EUROPY

Cesarzowa Adelajda

Wojciech Roszkowski
profesor historii

Władza i bogactwo zawsze kusiły szaleńców rządnych panowania nad światem. Najbardziej przeszkadzali im spolegliwi władcy wyznający Chrystusa, którzy troszczyli się o swych poddanych.

Św. Adelajda
Święta Adelajda, witraż autorstwa Lorina w kościele w Toury

We wczesnym średniowieczu kobiety z domów panujących odegrały dużą rolę w rozwoju chrześcijaństwa w Europie. Wśród nich jest księżniczka burgundzka Klotylda (Chrodhilda), która w 496 r. doprowadziła do chrztu swego męża Chlodwiga, króla Franków. Księżniczka frankijska Ingunda nawróciła na katolicyzm swego męża Hermengilda, ariańskiego króla wizygockiej Hiszpanii. Córki króla wschodniej Anglii – Edeldreda (Audrey), królowa Kentu Seksbur- ga, Edelburga, Setryda i Withburga – w dużej mierze przyczyniły się do ewangelizacji Anglii w VII w., podobnie jak Hilda, córka króla Northumbrii z północnej części kraju. Czeska księżniczka Ludmiła, o której była już mowa, oddała życie za wiarę.

PIĘKNA MĄDRA I POBOŻNA

Niezwykłą kobietą była też św. Adelajda (Adelheid) urodzona w 931 r. jako córka Rudolfa II, króla Burgundii, i Berty Szwabskiej. Jej historia jest pełna zwrotów akcji. W wieku sześciu lat została zaręczona z przyszłym królem włoskim Lotarem II, starszym od niej zaledwie o cztery lata, w wyniku ugody między Rudolfem a ojcem Lotara Hugonem. W 947 r. małżeństwo to doszło do skutku i było dość szczęśliwe, a jego owocem była Emma, przyszła matka króla Francji Ludwika V.

Niestety już w 950 r. Lotar został otruty za sprawą ambitnego i potężnego margrabiego Ivrei Berengara. Nakłaniał on Adelajdę, by poślubiła jego syna Adalberta, co pozwoliłoby im objąć władzę we Włoszech.

Dziewiętnastoletnia Adelajda odmówiła, prawdopodobnie domyślając się, kto stał za śmiercią jej męża. Próbowała uciec spod władzy Berengara, ale została schwytana, a potem nie tylko poniżana przez jego żonę, lecz także bita i zmuszana do posłuszeństwa. Dzięki pomocy swego kapelana Warinusa zdołała jednak wydrążyć otwór w murze i uciekła do papieskiego zamku w Canossie. Berengar ścigał ją ze swymi wojskami i obiegł Canossę. Adelajda wezwała wtedy na pomoc niemieckiego króla Ottona I, sugerując, że mogłaby zostać jego żoną. Owdowiały niedawno Otto I przybył na miejsce, pokonał Berengara, a gdy poznał osobiście piękną, mądrą i pobożną dziewczynę, nie wahał się długo. W 951 r. doszło do ślubu obojga w Pawii, gdzie Otto koronował się na króla Lombardii.

RÓWNOPRAWNA WŁADCZYNI

Oboje władcy wydawali się siebie godni. Starszy o 19 lat od żony Otto był człowiekiem wielce pobożnym i jak na swoje czasy wykształconym, Adelajda zaś – kobietą nie tylko piękną, lecz także głęboko wierzącą i mądrą. Ich małżeństwo było bardzo udane. Dochowali się czwórki dzieci.

W 960 r. król Włoch Berengar ponownie zagroził władzy niesławnej pamięci papieża Jana XII. Papież wezwał Ottona na pomoc, a w nagrodę za odparcie najazdu Berengara koronował Ottona na cesarza w 962 r. Adelajda została więc cesarzową. Co więcej, Otto nazywał ją consors imperii, czyli równoprawną władczynią, z którą omawiał większość spraw państwa. Oprócz tego wspierała ubogich i zajmowała się fundowaniem klasztorów, m.in. w Peterlingen, Pawii, Selz w Austrii czy Payerne w Szwajcarii.

Jan XII niedługo pozostał lojalny wobec cesarza, tworząc na terenie Włoch konkurencyjny sojusz, toteż w listopadzie 963 r. Otto zwołał synod w Rzymie i usunął Jana XII, który ponadto gorszył otoczenie haniebnymi obyczajami. Cesarz musiał jeszcze dwukrotnie interweniować w Rzymie, porządkując skompromitowany urząd papieski. Umocnił w ten sposób prymat cesarza nad papiestwem, co w tej sytuacji było zbawienne, lecz groziło poważnymi konsekwencjami na przyszłość.

Wiara i modlitwa pomagały jej podejmować
najtrudniejsze decyzje polityczne.

Po śmierci Ottona Adelajda przygarnęła na wychowanie dwie córki swego wroga i stała się dla nich prawdziwą matką. Brała też udział w misji św. Adalberta do Słowian na wyspie Rugia.


ROZMODLONA I ROZWAŻNA

Gdy w 973 r. Otto I zmarł, Adelajda praktycznie współrządziła cesarstwem aż do momentu, gdy jej synowa Teofano, żona Ottona II, nastawiła go przeciw matce, co zmusiło ją w 978 r. do opuszczenia dworu. Osiadła przejściowo na dworze drugiego syna, króla Bur- gundii Konrada, gdzie opiekowała się klasztorami. Nawiązała bliskie kontakty ze słynnym opactwem w Cluny. Konrad doprowadził do przejściowego pojednania Ottona i Teofano z Adelajdą, ale Otto II zmarł przedwcześnie w 983 r., pozostawiając jako następcę dwuletniego syna Ottona III. W sporach o regencję ustąpiła synowej, a kiedy i ona zmarła w 991 r., Adelajda została jedyną opiekunką wnuka.

Okazała się wówczas kobietą inteligentną i roztropną, podejmując wiele właściwych decyzji kadrowych i organizacyjnych wzmacniających państwo. Finansowała instytucje kościelne, a także hojnie wspierała biednych, przez co zyskała wdzięczność i popularność wśród ludu. To jej zawdzięczał Otto III chrześcijańskie podejście do władzy. Kiedy objął w 994 r. samodzielne rządy, Adelajda usunęła się do klasztoru w Seltz, gdzie zmarła w 999 r.

Adelajda była osobą głębokiej wiary. Często doświadczała śmierci bliskich, a także porażek i upokorzeń, a mimo to zawsze zachowywała wewnętrzny pokój. Jeszcze za życia uważano ją za świętą i nazywano, nie bez powodu, „naj- pobożniejszą i najłaskawszą”. Wiara i modlitwa pomagały jej podejmować najtrudniejsze decyzje polityczne. Wkrótce po śmierci do jej grobu wędrowało wielu pielgrzymów. Zaczęto też notować liczne cuda przez jej wstawiennictwo. Orędownikiem wyniesienia Adelajdy na ołtarze był opat Cluny św. Odylon, który też napisał jej życiorys, stwierdzając, że Adelajda była „pewna w wierze i pewna w nadziei”. Dlatego w 1097 r. papież Urban II dokonał uroczystej kanonizacji cesarzowej.

CHRZEŚCIJAŃSKIE KORZENIE EUROPY

 

 

Św. Adelajda, cesarzowa

germ. adal szlachetny ród; wywodząca się ze szlachetnego rodu

Św. Adelajda, cesarzowa

Św. Adelajda, cesarzowa (931/932?-999), córka Rudolfa II, króla Burgundii. Wcześnie wydano ją za Lotara II, króla Italii. Mieli córkę Emmę. Owdowiała mając 20 lat. Uwięziona przez Berengariusza II, pretendenta do tronu, zdołała zbiec. Znalazła opiekę u Ottona I, który pojął ją za żonę. Miała z nim troje dzieci. 25 grudnia 962 roku razem z mężem otrzymała z rąk papieża Jana XII koronę cesarską. Po śmierci Ottona, jako regentka, okazała niepospolite zalety umysłu i serca. Nazwano ją “najwybitniejszą kobietą X wieku”. W ostatnich latach życia usunęła się do klasztoru Selz nad Renem i tam żyła jako mniszka. Zmarła 16 grudnia 999 roku. Jej imię jest wybite na odwrocie monety Bolesława Chrobrego. Kanonizował ją Urban II (1097).

W IKONOGRAFII przedstawia się św. Adelajdę w stroju cesarzowej, z insygniami władzy. W ręku trzyma kościół lub klasztor.

Bł. Maria od Aniołów, dziewica

akkad. mariam napełnia radością; egip. merijam ukochana przez Boga; hebr. Mirjam pani. Ze względu na cześć wobec Matki Bożej używa się imienia Maryja; kobiety, które przyjęty Jej imię, używają formy: Maria.

Bł. Maria od Aniołów, dziewica

Maria Anna Fontanella urodziła się 7 stycznia 1661 r. w Balde Rino koło Turynu, w Piemoncie (północne Włochy), w rodzinie hrabiowskiej. Była dziewiątym z jedenaściorga dzieci. Odznaczała się nieprzeciętną inteligencją i pobożnością, co ujawniło się zwłaszcza podczas ciężkiej choroby. Przez krótki czas uczyła się u cystersów w Saluzzo. Mimo oporu rodziny, wstąpiła w listopadzie 1676 r. do klasztoru karmelitanek bosych Santa Cristina w Turynie i przyjęła imię Marii od Aniołów. W pierwszych latach życia zakonnego doświadczyła “nocy wiary”, ale pod wpływem opiekuna duchowego, o. Laurentego, i dzięki praktykom ascetycznym po trzech latach osiągnęła równowagę duchową, a jej wiara umocniła się. W wieku 30 lat została mianowana mistrzynią nowicjatu, a trzy lata później – przeoryszą. Funkcję tę przyjęła z oporami, ale bardzo dobrze się z niej wywiązywała. Na wniosek bł. Sebastiana Valfre założyła nowy klasztor w Moncaglieri ku czci św. Józefa, do którego miała wielkie nabożeństwo. Klasztor ten został otwarty 16 września 1703 r. Maria chciała pozostać w nowej fundacji, ale była ceniona przez szlachtę i ludzi w Turynie za jej rady i modlitwy, co sprawiło, że właśnie tam ją przeniesiono.

Siostra Maria miłowała cierpienie i troszczyła się o dusze czyśćcowe. Mieszkała bardzo ascetycznie i dużo się modliła, a wokół jej osoby roznosił się szczególny, przyjemny zapach świętości. Jako przeorysza była bardzo pracowita i odpowiedzialna, zajmowała się rachunkami i nad wszystkim miała pieczę, ale była coraz słabsza. Gdy wybrano ją ponownie na tę funkcję, czuła, że może sobie nie poradzić z powierzonymi zadaniami. Poprosiła Boga o rychłą śmierć, jeśli jest to zgodne z Jego wolą. Jej ostatnia choroba rozpoczęła się trzy tygodnie później. Zmarła 16 grudnia 1717 r. Pozostawiła po sobie wiele listów i zapisków duchowych.

Jej proces beatyfikacyjny rozpoczął się na wniosek króla Sardynii i Włoch, Wiktora Emanuela II. Beatyfikował ją papież Pius IX 14 maja 1865 r. Była pierwszą błogosławioną wśród karmelitanek bosych we Włoszech.

Inni patroni dnia

św. Adona bpa (+ 875)
św. Albiny dz. m. (+ poł. III w.)
św. Dawida króla i proroka (+ X w. przed Chr.)
św. Ireniona bpa (+ 391)
bł. Sebastiana Maggi zk. (+ 1494)
śwśw. Walentego, jego syna Konkordiusza, Nawalisa, Agrykoli, mm. (+ III w.)

℗ Św. Adelajda, cesarzowa ℗ Bł. Maria od Aniołów, dziewica