Dziewczynka na tronie

Dwór króla Węgier i Polski Ludwika Andegaweńskiego oraz Elżbiety Bośniaczki był dość niezwykły.

W czasach, gdy na następcę tronu szykowany był najczęściej najstarszy syn, Ludwikowi urodziły się po kolei trzy dziewczynki. Najmłodsza z sióstr Jadwiga przyszła na świat w 1374 r. W jej żyłach płynęła krew kilku rodów panujących. Po ojcu należała do rodu Andegawenów, po matce – do królewskiej rodziny Bośni i Piastów pomorskich. W domu Jadwigi silna była pamięć o świętych z rodziny Arpadów, a także o św. Jadwidze Śląskiej, po której otrzymała swe imię. Córki Ludwika przygotowywano do pełnienia ról królowych przez naukę czytania i pisania, znajomość łaciny i języków obcych, kształtowano w nich zamiłowanie do lektur, muzyki i sztuki. Szczególną wagę przykładano też do nauki i praktyk religijnych.

JADWIGA KRÓLEM POLSKI

Wojciech Roszkowski
profesor historii

Aby utrzymać ciągłość władzy królewskiej na Węgrzech, jedna z córek Ludwika Węgierskiego musiała objąć władzę. W 1378 r. czteroletnią Jadwigę zaręczono z ośmioletnim wówczas Wilhelmem Habsburgiem. Po śmierci Ludwika, na zjeździe rycerstwa polskiego w Radomsku w 1382 r., postanowiono, że jedna z jego córek zostanie wybrana królem Polski. Kiedy po śmierci ojca Maria została królową Węgier, w 1383 r. Elżbieta Bośniaczka zgodziła się wysłać do Polski Jadwigę.

W 1384 r. Jadwiga przybyła na Wawel i została koronowana na króla Polski. Miała wtedy dziesięć lat. Wobec jej młodego wieku władzę w państwie sprawowała grupa panów małopolskich z Tęczyna, Melsztyna czy Tarnowa w porozumieniu z Elżbietą Bośniaczką, choć wedle wielu źródeł dziewczynka miała ponad wiek rozwinięty zmysł polityczny, a także kierowała się głęboką wiarą.

WŁADYSŁAW JAGIEŁŁO

W ciągu następnego roku rozegrała się dramatyczna walka o to, kogo Jadwiga poślubi. Wielmoże małopolscy nawiązali ponownie kontakt z dworem litewskim, zapoczątkowany jeszcze za Ludwika. W sierpniu do Krakowa przybył Wilhelm, ale stronnictwo mu nieprzychylne nie dopuściło go na Wawel. Tymczasem panowie małopolscy wynegocjowali plan małżeństwa Jadwigi z wielkim księciem Władysławem Jagiełłą, które miało scementować unię polsko-litewską pod warunkiem chrystianizacji pogańskiej jeszcze w dużej mierze Litwy. W układzie podpisanym w Krewie 14 sierpnia 1385 r. Jagiełło dostał obietnicę małżeństwa z Jadwigą pod warunkiem nawrócenia Litwy i uwolnienia wszystkich polskich jeńców wojennych. Co więcej, Jagiełło podpisał oświadczenie, że zwiąże swe ziemie z Polską na wieczne czasy (perpetuo applicare). Była to obietnica trwałej unii polsko-litewskiej.

Nie znamy rozterek jedenastoletniej dziewczynki. Można się zastanawiać, czy w jej rozumowaniu przeważyły względy polityczne, o których przekonywali ją zwolennicy unii z Litwą czy też misja ewangelizacyjna na jej terenie. Niepokój dziewczynki musiała budzić perspektywa małżeństwa ze starszym od siebie i zupełnie nieznanym poganinem. Wiadomo, że spędziła niejedną godzinę, modląc się pod krzyżem zachowanym do dziś w katedrze wawelskiej. Po dłuższych wahaniach zdecydowała: 11 stycznia 1386 r. posłowie polscy oznajmili Jagielle, że Jadwiga zgodziła się zostać jego żoną. Jagiełło przybył do Krakowa, 15 lutego 1386 r. przyjął chrzest, a trzy dni później Jadwiga i Władysław wzięli uroczysty ślub w katedrze wawelskiej. Tegoż roku Jagiełło został ukoronowany na króla Polski. Miał tę godność sprawować jednak na równi z królem Jadwigą.

Wedle współczesnych zapisków Jadwiga
była człowiekiem głębokiej wiary i modlitwy.
Praktykowała też surowe umartwienia.

MODLITWA I PRACA

Rządy Jadwigi były okresem rozkwitu kulturalnego Polski. W Krakowie skupiła się elita intelektualna. Jadwiga ożywiła też działalność Akademii Krakowskiej, zleciła polskie tłumaczenie psalmów, a Psałterz floriański był jej stałą lekturą. Ufundowała wiele nowych kościołów i finansowała liczne istniejące już klasztory oraz szpitale. Dziełem jej życia była jednak unia personalna Polski z Wielkim Księstwem Litewskim. W wyniku jej decyzji pogańska jeszcze część Litwy nawróciła się na katolicyzm. Wedle współczesnych zapisków Jadwiga była człowiekiem głębokiej wiary i modlitwy. Praktykowała też surowe umartwienia. Na ścianach swej komnaty umieściła litery „MM” (Maria i Marta) symbolizujące dwa aspekty życia człowieka: modlitwę i pracę. Sama wyhaftowała drogocenną szatę liturgiczną dla biskupów krakowskich.

Wiele wiemy też o jej działalności charytatywnej. Kiedy Jagiełło wynagrodził krzywdy jakimś chłopom, miała powiedzieć: „A któż im łzy przywróci?”.

Dynastia jagiellońska, którą zapoczątkowało jej małżeństwo z Jagiełłą, stała się jedną z najpotężniejszych w Europie, a polsko-litewskie państwo stało się europejskim mocarstwem na okres następnych trzystu lat. Niestety, małżeństwo Jadwigi z Jagiełłą nie zaowocowało potomstwem. W 1399 r. Jadwiga urodziła córeczkę Elżbietę Bonifację, która jednak zmarła po trzech tygodniach. Wkrótce zmarła też sama Jadwiga, prawdopodobnie na skutek gorączki połogowej. Pochowano je we wspólnej trumnie jako wzruszający symbol wielkości ducha i ograniczeń ludzkiej egzystencji.