22 listopad

łac. caecus ślepy, ciemny, wątpliwy; imię związane z rodową miejscowością Caeculo

Św. Cecylia, dziewica i męczennica (II-III w.) jest jedną z najsłynniejszych męczennic Kościoła Rzymskiego. Według pochodzącego z V w. opisu jej męczeńskiej śmierci Cecylia była dobrze urodzoną Rzymianką. Przyszła na świat na początku III w. Była ponoć olśniewająco piękna. Według starej tradycji z miłości do Chrystusa złożyła ślub czystości, chociaż rodzice obiecali już jej rękę również dobrze urodzonemu poganinowi Walerianowi.

W przeddzień ślubu Cecylia opowiedziała mu o swym postanowieniu i o wierze chrześcijańskiej. Gdy Walerian chciał ujrzeć anioła, który miał stać na straży czystości Cecylii, ta odpowiedziała: „Ty nie znasz prawego Boga; dopóki nie przyjmiesz chrztu, nie będziesz go mógł ujrzeć”. W ten sposób pozyskała Waleriana dla Chrystusa. Zaprowadziła go w tajemnicy do papieża św. Urbana I. Ten pouczył Waleriana o prawdach wiary i udzielił mu chrztu. Gdy wrócił do domu Cecylii, ujrzał ją zatopioną w modlitwie, a przy niej stojącego w jasności anioła, który w postaci młodzieńca trzymał w ręku dwa wieńce – z róż i lilii – które włożył na głowę Waleriana i Cecylii. Powiedział przy tym: „Te wieńce przez zachowanie czystości zachowajcie nietknięte, bom je wam od Boga przyniósł”. Walerian przyprowadził do papieża także swego brata, Tyburcjusza. On również przyjął chrzest. Gdy wszedł do mieszkania Waleriana, uderzyła go przedziwna woń róż i lilii. Walerian wyjawił mu znaczenie tego zapachu. Wkrótce potem wybuchło prześladowanie. Skazano na śmierć Waleriana i Tyburcjusza.

Kiedy namiestnik-sędzia, Almachiusz, dowiedział się, że Cecylia jest chrześcijanką i że zarówno własny majątek, jak i majątek Waleriana rozdała ubogim, kazał ją aresztować. Żołnierze, oczarowani jej pięknością, błagali ją, by nie narażała swego młodego życia. Cecylia odpowiedziała jednak: „Nie lękajcie się spełnić nakazu, bowiem moją młodość doczesną zamienicie na wieczną młodość u mego oblubieńca, Chrystusa”. Pod wpływem jej odpowiedzi miało nawrócić się 400 żołnierzy, których przyprowadziła do św. Urbana, by udzielił im chrztu.

Sędzia, urzeczony jej urodą, błagał ją również, by miała wzgląd na swoją młodość. Gdy Cecylia nie ustępowała, próbował zmusić ją do wyparcia się wiary stosując męki. Kazał zawiesić ją nad ogniem w łaźni i dusić ją parą. Cecylia zaś cudem Bożym zamiast duszącego dymu czuła orzeźwiający ją powiew wiatru. Rozgniewany namiestnik kazał ją wtedy ściąć mieczem. Kat wszakże na widok tak pięknej i młodej osoby nie miał odwagi jej zabić. Trzy razy ją uderzył, ale nie zdołał pozbawić jej życia. Płynącą z jej szyi krew zebrali ze czcią chrześcijanie jako najcenniejszą relikwię. Po trzech dniach Cecylia oddała Bogu ducha. Ciało św. Cecylii, w nienaruszonym stanie, w pozycji leżącej, lekko pochylone ku ziemi odkryto dopiero w 824 r. w katakumbach św. Kaliksta, a następnie na polecenie papieża św. Paschalisa I złożono w bazylice jej poświęconej na Zatybrzu. Bazylika ta stoi na miejscu, w którym Cecylia zamieszkała niegdyś ze swym mężem. Wybudowano ją w IV w.

Imię św. Cecylii wymieniane jest w Kanonie rzymskim. Jest patronką chórzystów, lutników, muzyków, organistów, zespołów wokalno-muzycznych.

W IKONOGRAFII św. Cecylia przedstawiana jest jako orantka. Późniejsze prezentacje ukazują ją w tunice z palmą męczeńską w dłoni. Czasami gra na organach.
Jej atrybutami są: anioł, instrumenty muzyczne – cytra, harfa, lutnia, organy, płonąca lampka, miecz, wieniec z białych i czerwonych róż – oznaczających jej niewinność i męczeństwo.

slow. gorazdy „doświadczony”, „biegły”
łac. clemens łagodny, spokojny, cichy, łaskawy, pobłażliwy

Siedmiu Apostołów Bułgarii – grupa świętych katolickich i prawosławnych, do której, oprócz Cyryla i Metodego, zaliczani są ich uczniowie: Gorazd, Klemens, Naum, Sawa i Angelary. Wszyscy oni mieli wpływ na nawrócenie bułgarskiego chana Borysa I Michała.

Św. Gorazd – biskup pannońsko-morawski, metropolita na Morawach (przełom IX – X wieku) – święty prawosławny, uczeń św. Metodego. Istnieje przypuszczenie, że działalność św. Metodego obejmowała nawet północną stronę Karpat. W 1977 r. znaleziono w Wiślicy kamienną chrzcielnicę pochodzącą z IX w., która miałaby poświadczać istnienie chrześcijaństwa przed oficjalnym chrztem Polski. Po śmierci Metodego, nowym arcybiskupem metropolitą został Gorazd (855-890). Powstały dwa nowe biskupstwa. Jednym z nich był najprawdopodobniej Kraków, który w tym czasie przynależał do Moraw. Oddziaływanie na ziemie Wiślan sugeruje Legenda panońska. Również Kalendarz wiślicki z XIV w. wymienia pod datą 17 lipca św. Gorazda, co mogło się łączyć z owym wpływem Metodego i jego uczniów na nasze ziemie.

Św. Klemens z Ochrydy – święty, żyjący w latach ok. 840-916, uczeń św. Cyryla, Macedończyk. Uczestnik misji na Morawach, skąd po śmierci św. Metodego został wypędzony. Wraz z czterema innymi wygnańcami św. Gorazdem, św. Naumem, św. Sawą i św. Angelarem udał się do Bułgarii. Prowadził działalność ewangelizacyjną w Macedonii i Albanii. W 893 uzyskał godność biskupią i osiadł w założonym przez siebie monasterze w Ochrydzie. Pierwszy biskup i apostoł Bułgarii. Współtwórca liturgii słowiańskiej. Opracował i usystematyzował staro-cerkiewno-słowiański język liturgiczny kościoła bułgarskiego, założyciel szkoły Ochrydzkiej i pierwszego uniwersytetu słowiańskiego w Ochrydzie. Św. Kliment uchodzi też za autora nowego alfabetu – cyrylicy, która zastąpiła bardzo trudną głagolicę i została nazwana tak na cześć św. Cyryla. Był także pisarzem – autorem kazań, mów pochwalnych, najprawdopodobniej również żywotów Cyryla i Metodego, zw. Legendami panońskimi. Pochowany w klasztorze św. Pantelejmona w Ochrydzie, obecnie odbudowanym.